İnsanoğlu, varlık sahnesine çıktığı günden beri görünmeyen âlemlere meraklıdır. Hepimizin kalbinin bir köşesinde, “ölümden sonra ne var?” sorusu gizlidir. Bu sorunun cevabını arayanlar, bazen ilimle hakikate yönelmiş, bazen de yanlış kapılara sürüklenmiştir.
Batı dünyasında bu arayışın adı ispirtizma olmuştur. 19. yüzyılda Fox kardeşlerin evinde duyulan esrarengiz tıkırtılar, Allan Kardec’in sistemleştirdiği kitaplar ve medyumların kurduğu seanslarla bu akım hızla yayılmıştır. Masalar sallanmış, kalemler kendi kendine yazmış, “ruhlarla” konuşulduğu iddia edilmiştir. Sherlock Holmes’un yazarı Arthur Conan Doyle bile bu akıma gönül vermiştir.
Fakat zaman, ispirtizmanın iddialarını çürütmüştür. Birçok seansın hile olduğu anlaşılmış, geri kalanında ise görülen şeylerin cinlerin oyunları olduğu ortaya çıkmıştır. Bilimsel zemini olmayan bu iddialar, aslında insan ruhunu hakikatten uzaklaştıran bir tuzaktan ibarettir.
İslam’ın hakikat penceresinden baktığımızda mesele çok nettir: Ölüler, ölümle beraber berzah âlemine intikal eder. Kur’an-ı Kerîm’de buyurulduğu gibi:
“Onların önünde berzah vardır, diriltilecekleri güne kadar.” (Mü’minûn, 100)
Berzah perdesi kalkmadıkça, ölenin ruhuyla bu dünyada irtibat kurulmaz. “Ruh çağırıyorum” diyenin karşısına çıkan şey, çoğu zaman bir cinin vesvesesinden ibarettir.
Ama işin bir başka boyutu vardır: Mana âlemi.
Mana âlemi, görünmeyenin, kalple hissedilenin, rüyaların ve ilhamların âlemidir. Bu âlemde nice sırlar gizlidir. İnsan, kalbiyle bu âlemin nefesini duyabilir. Ve mana âlemine açılan yollardan biri de nazardır.
---
Nazarın İki Yüzü
Nazar, hakikattir. Peygamber Efendimiz (sav), “Nazar haktır” buyurarak bunu beyan etmiştir. Fakat nazar iki türlüdür:
Şerli Nazar: Kıskançlık, haset ve kötü niyetle bakan gözlerden doğar. Bu nazar, insanın bedenine hastalık, işine darlık, kalbine sıkıntı verebilir. Nice insanlar, sırf kıskanç bir bakışın tesiriyle dertlere düşmüştür.
Hayırlı Nazar: Evliyaullahın, salihlerin, kalbi nurlanmış insanların nazarıdır. Onların bakışı şifa taşır, gönüllere huzur verir. Mevlânâ’nın bir nazarıyla İslam’a ısınan gönüller, Abdülkadir Geylânî’nin teveccühüyle hayatı değişen müridler, İmam Rabbânî’nin dediği gibi “bir nazarla yılların riyazetine denk” feyiz alan talebeler bunun şahididir.
---
İspirtizma ile Nazar Arasındaki Fark
İspirtizma: Ruh çağırma iddiasıyla cinlerin karanlık oyunlarına kapı aralar. Kalpleri karartır, insanı Allah’tan uzaklaştırır.
Nazar: Kalpten kalbe akan bir tesirdir. Evliyanın nazarı, mana âleminin bir cilvesidir. Allah’ın izniyle şifa olur, gönülleri nurlandırır.
---
Mana Âlemi ve Tasavvufî Nefes
Mana âlemi, hak ile bâtılı ayıran terazidir. Ruh çağırma seanslarında kalp sıkılır, iç karanlığa gömülür. Evliyanın nazarında ise gönül huzur bulur, iç nurlanır. Çünkü biri nefis ve cinlerin hilesidir, diğeri Rahmân’ın rahmetidir.
Bu noktada Yunus Emre’nin şu mısraları gönle ilaçtır:
> “Gözden gönle yol vardır,
Gönülden de Hakk’a varır.
Bakışın bir nazar olur,
Kalpleri nurlandırır.”
Mevlânâ da mana âleminin kapısını işaret eder:
> “Sen beden değilsin, mana ırmağısın.
Sen bu dünyaya değil, ebediyete aitsin.”
Ve İbn Arabî, mana âleminin hakikatine dair şöyle seslenir:
> “Âlemler, insanın kalbine ayna olur.
Mana âlemini gören, Hakk’ın isimlerini seyreder.
Kalbini arındıran, gayb perdesinin ardındaki nuru görür.”
Başka bir yerde ise der ki:
> “Bütün âlemler insanda toplanmıştır.
Sen kendini küçük bir cisim sanırsın,
Hâlbuki en büyük âlem sensin.”
---
???? Son Söz:
İnsan görünmeyene merakla değil, imanla yaklaşmalıdır. İspirtizmanın çıkmaz sokaklarına değil; duanın, zikrin, evliya nazarının aydınlık yollarına yönelmelidir. Çünkü hakiki mana âlemi, bizi ölülerin değil, Hayy ve Kayyûm olan Allah’ın kudretine yaklaştırır.
---
???? Acizâne Dua:
Allah’ım, bizleri bâtıl yollardan koru. Kalplerimizi mana âleminin nurlarıyla aydınlat. Gözlerimizi hasetten muhafaza et, hayırlı nazarlara mazhar eyle. Evliyanın bakışındaki feyzi bizlere de nasip et. Bu fakir kardeşini de dualar arasında unutma yâ Rabbi. Âmin.
Erkan Can Akan
---
Kaynakça
Allan Kardec, Ruhlar Kitabı
Conan Doyle, The History of Spiritualism
Kur’an-ı Kerîm, Mü’minûn 100
Buhari, Sahih, Tıbb 36
İmam Rabbânî, Mektubat
Abdülkadir Geylânî, Fütuhul Gayb
İbn Arabî, Fütûhâtü’l-Mekkiyye
