Malatya Kayısısında Kayıp Yüzde 98-99'a Ulaştı, Üreticilere Destek Ödemesi Geliyor

Malatya Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Fevzi Çiçek, zirai donun yalnızca 2025 üretimini değil, önümüzdeki yılların verim ve kalite dengesini de olumsuz etkileyeceğini belirterek üreticilere uyarılarda bulundu.

Türkiye'nin kayısı üretim merkezi olan Malatya'da yaklaşık 1 milyon dekarlık alanda kayısı yetiştiriliyor. Üretilen kuru kayısının yüzde 85'i ihraç edilirken geçtiğimiz Nisan ayında yaşanan zirai don nedeniyle bu yıl kayısı olmadı. Kayısı çiftçisi başta olmak üzere zirai dondan etkilenen üreticilere açıklanan dekar başı 5 bin 500 TL'lik destek ödemesi ise çiftçilere az da olsa nefes oldu.

Malatya Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Fevzi Çiçek, uzun süredir beklenen zirai don destek ödemesinin resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdiğini belirterek, üreticilerin merak ettiği hususlara açıklık getirdi.

Çiçek, 'Şu an Malatya'da çok büyük bir geniş alana sahip olan kayısı yetiştiriciliği için dekar başına 5.500 TL ödeme geldi. 65 ilde yaşanan zirai don hasar oranlarına göre belirlenmek üzere toplam 16 kalem meyve türünde destekleme ödemesi yapılacağı açıklandı. Bunun içerisinde Malatya için kayısı, diğer bölgelerde ise elma, armut, ceviz, Antep fıstığı, üzüm, kiraz gibi toplam 16 meyve türü bulunuyor' dedi.

Çiçek, yaşanan don olayının 11-12 Nisan tarihlerinde gerçekleştiğini hatırlatarak, 'Kararnameye göre 13 Nisan tarihine kadar yapılan masraflara yönelik yani tarım takvimi dediğimiz 2024 yılı Eylül ayından başlayıp 13 Nisan'a kadar yapılan masraflar üzerinde bir destekleme ödeme kalemi açıklanmış oldu' diye konuştu.

Sigortalı ve sigortasız üreticilere ayrı uygulama

Çiçek, destek ödemelerinin sigorta durumuna göre şekilleneceğini ifade ederek, 'Burada iki husus var. Bir tanesi zirai dondan dolayı hasar görmüş ancak ÇKS kaydı olup sigortası olmayan üreticilerimiz, diğeri ise daha önce sigorta yaptırmış olan üreticilerimiz. Sigorta yaptırmış olan üreticilerimiz için de iki ayrı durum var. Zirai don-dolu paketi yaptıranlar ve sadece dolu sigortası yaptıranlar. Bu uygulamayla beraber zirai don hadisesi yaşandığı için, sigortası olmayan üreticiler ile sadece dolu sigortası yaptıran üreticiler aynı şekilde değerlendirilecek ve ödeme yapılacak' ifadelerini kullandı.

Çiçek, sigortası olan üreticilerin de eksper raporları doğrultusunda belirlenen hasar oranlarına göre ödeme alacağını söylerken tarım sigortası yaptıran üreticilerin büyük çoğunluğunun geçtiğimiz Ağustos ayı itibarıyla ödemelerini aldığını da hatırlattı.

Ödeme süreci nasıl işleyecek?

Çiçek, üreticilerin en çok merak ettiği konulardan biri olan ödeme sürecine de değinerek, 'Tarım Bakanlığından uygulamaya yönelik talimat bekleniyor. İl ve ilçe müdürlükleri sistemlere üreticilerin veri girişlerini yaptı, hasar tespitleri tamamlandı. Bu süreç sonucunda askı süreci olup olmayacağı, ödemelerin Ziraat Bankası hesaplarına otomatik mi aktarılacağı yoksa yeniden icmal listeleriyle mi yapılacağı önümüzdeki günlerde netleşecek. Birkaç gün içerisinde uygulama talimatının gelmesini ve ödemelerin başlamasını bekliyoruz' dedi.

Malatya kayısısı ve ekonomik önemi

Kayısı üretiminin Malatya için stratejik önemine değinen Fevzi Çiçek, 'Malatya'da yaklaşık 950 bin ile 1 milyon dekar arasında kayısı yetiştiriciliği var. İhracata konu bir ürün ve dominant bir pozisyonda. Bu yıl ürün olmaması, yaklaşık yüzde 98-99 oranında hasarın yaşanması üreticilerimizi çok ciddi mağdur etti. Hem üretimde hem de istihdamda büyük bir daralma oldu' ifadelerini kullandı.

Çiçek, Malatya'nın kuru kayısı üretiminde dünyada söz sahibi olduğuna dikkat çekerek, 'Diğer illerde sofralık kayısı üretilirken, Malatya'da kurutmalık kayısı üretiliyor. Yıllık ortalama 100 bin ton civarında kuru kayısı üretiliyor ve bunun 85-90 bin tonu ihraç ediliyor. Dolayısıyla kayısı üretimi dendiğinde Malatya dünya pazarında önemli bir konuma sahip' dedi.

Gelecek yıllara dair endişeler

Zirai donun yanı sıra bu yıl yaşanan uzun süreli sıcaklık ve kuraklığın da ağaçların fizyolojik yapısını bozduğunu belirten Çiçek, önümüzdeki yıllara ilişkin endişelerini şu sözlerle dile getirdi:
'Bu yılki kayıp sadece bu yıl ile sınırlı değil. Önümüzdeki yıl meyve gözü oluşumunda ve verimlilikte de olumsuz etkiler görebiliriz. Ağaçların fizyolojik yapısı bozuldu. Temmuz ayında 43-47 dereceler arasında uzun süreli sıcaklıklar yaşandı. Bu da ağaçlarda strese sebep oldu. Sulama yetersizliğiyle birleşince verim kaybı önümüzdeki yıllarda da devam edebilir.'

Çiçek ayrıca, iklim değişikliğinin etkilerine karşı tarımsal sulama yatırımlarının artırılması gerektiğini vurguladı.

'Üreticilerimizin mağduriyetini en aza indirmek istiyoruz'

Fevzi Çiçek, üreticilere yönelik mesajında, 'Ödemelerle ilgili süreç şeffaf bir şekilde yürütülecek. Talimat gelir gelmez üreticiler bilgilendirilecek ve hesaplarına aktarılacak. Amacımız üreticimizin mağduriyetini en aza indirmek ve sürdürülebilir üretimi sağlamak' dedi.